فرش های عشایری چه ویژگی هایی دارند؟

با توجه به شرایط و سبک زندگی عشایر، و به دلیل داشتن دامداری و دسترسی به پشم، هنر فرش بافی در بین ایلات و عشایر بسیار رونق داشته و فرش های بافته شده به دست این عزیزان با آن طرح های بر گرفته از طبیعت و همچنین خلق آن نقش های ذهنی زیبا، مورد توجه بسیاری از مخاطبان این فرش است. فرش ها و دست بافته های عشایر،به لحاظ نوع مواد مصرفی و با توجه به روش های بافت و همچنین بر اساس تکنیک بافت بکار رفته در آنها و کاربردی که می توانند داشته باشند و بر مبنای
موقعیت جغرافیایی بافته شده در آن به انواع و نام های مختلفی شناخته شده اند. فرش های دستباف عشایری، به مادر فر شهای دستباف شهرت یافته است. این فرش برای انواع سلیقه ها و سبک های دکوراسیون حرفی برای گفتن داشته، و می تواند مدل
های متناسب برای آنها را ارائه دهد.
فرش های عشایری، بر اساس موقعیت جغرافیایی بافته شده در آن به شرح زیردسته بندی می شوند:
فرش دستباف بختیاری، فرش دستباف لری، فرش دستباف قشقایی، فرش دستباف شاهسون، فرش دستباف افشاری
در این مقاله قصد داریم، به معرفی بخش از فرش دستباف عشایری بپردازیم.

فرش دستباف عشایری چیست؟

ایران به دلیل حضور عشایر مهد فرش های دستباف عشایری می باشد. این فرش از گذشته تا به امروز در سراسر دنیا مخاطبان بسیاری را مجذوب خود کرده و می کند. فرش های دستباف عشایری، با استفاده از پشم گوسفندان و در واقع الیاف طبیعی، و با نقش و نگار های برگرفته از از طبیعت زیبایی که عشایر در آن در رفت وآمد هستند، به دست هنرمندانه ی مردان و زنان عشایر بافته می شود. بخشی از طرح های فرش های عشایری برگرفته از نقشه های سنتی است که به صورت نسل به نسل چرخیده و به دست بافندگان امروز رسیده است و بخشی دیگر از طرح های فرش عشایری ، نقشه هایی است که به آنها نقشه های ذهنی می گویند. زیرا به صورت ذهنی و بر گرفته از محیط طبیعت، بافته می شوند.
در تولید فرش های دستباف عشایری مراحل مختلفی طی می شوند، و به دلیل تولید این فرش توسط نیروهای انسانی به صوررت صفر تا صد، زمان طولانی برای تهیه و تولید این فرش سپری میشود.

مراحل تولید فرش دستباف عشایری به این صورت است که ابتدا پشم گوسفندان رامی چینند. سپس این پشم را تبدیل به نخ و می کنند. آنگاه این الیاف طبیعی با استفاده از رنگ های گیاهی و طبیعی رنگامیزی می شوند.در مرحله ی بعد چله کشی و بر پا کردن دار قالی و در آخر، بافت فرش شروع می شود. در گذشته بافندگان، فرش را در انتهای کار بصورت یک جا پرداخت می کردند، و با یک دست شدن یکباره ی فرش طرح زیبای فرش، رخ نمایان می کرد و نقش زیبای آن یکباره نمود می کرد. در حال حاضر تنها بافندگان بخشی از مناطق این کار را انجام می دهند.

انواع فرش های دستباف عشایری

فرش بختیاری دستباف

فرش دستباف بختیاری، مربوط به مناطق اطراف استان های خوزستان، اصفهان و چهار محال و بختیاری می باشد. این فرش، در دسته فرش های دستباف شهری و عشایری می باشد. این فرش با گره های متقارن یا گره ترکی و درشت با طرحهای خشتی، با تار های از جنس پنبه و پود پشمی با وزنی سبک تر از سایر فرش های دستباف و دوام بالا بافته می شود.
علاوه بر طرح های خشتی که به صورت اشکال هندسی مربع یا لوزی طراحی می شوند و داخل آن ها به حالت متقارن و نامتقارن ازنقشه های گل ها و درختان و حیوانات که برگرفته از طبیعت است بافته می شوند، فرش عشایری بختیاری ، دارای طرح های لچک و ترنج، سرو و کاج قابی سماوری، گلدانی شرابه و گلدانی و درختی، گل مینا نیز می باشد.

 فرش لری دستباف

این فرش مربوط به مناطق ورامین، چهار محال و بختیاری، جنوب همدان، اطراف اراک،لرستان، منطقه های لر نشین فارس و ایلام کهکیلویه و بویر احمد می باشد.
این فرش دارای گره های درشت، با نقشه های برگرفته از مناطق تاریخی و همینطور برگرفته از مناظر و طبیعت حیوانی دامنه های زاگرس می باشد.علارغم استفاده از این فرش به عنوان کفپوش ، این فرش به لحاظ نقش و نگار های جذاب، قابلیت استفاده به عنوان یک وسیله ی زینتی را دارد.
در فرش دستباف لری نقش پرندگان نظیر خروس، بز کوهی ، شیر ،کله مرغ، چلیپا، خرچنگی، شانه به چشم می خورد.
این فرش با جنس پشمی با گره های متقارن و نامتقارن بافته می شود.

فرش قشقایی دستباف

از مشخصه های بارز این فرش وجود نقش یک گوزن شاخ پهن در میان این فرش است. این فرش ازجمله فرش های ذهنی باف هستند، که به مانند بسیاری از فرش های دستباف عشایری بر روی دار های افقی بافته می شوند. بافت این فرش به صورت ترکی بافت است. از جمله طرح های فرش دستباف قشقایی محرمات، ماهی درهم، افشان، بته ای و هندسی
هستند.

 فرش دستباف شاهسون

این فرش مربوط به عشایر کوچ نشین مناطق شمال غرب ایران بوده که در حال حاضر در اطراف زنجان، اردبیل و همینطور شمال استان فارس یکجا نشین شده اند. در گذر زمان این فرش از دار های افقی به دار های عمودی تبدیل شده است و بافت ظریف
تری پیدا کرده است.
فرش کلاسیک شاهسونی از نخ های دست ریسی پشمی و با گره های ترکی تولید می شوند.

فرش دستباف افشاری که امروزه به دلیل یک جا نشینی و پراکنده شدن عشایر این ایل بزرگ در سراسر ایران دیگر نشانی از آن یافت نمی شود. این فرش به دلیل کیفیت مرغوب دام های آن و پشم با کیفیت بدست آمده از دام های آن نخ های مرغوبی را برای آنها بوجود می آورد. این فرش روی دار های افقی بافته می شود و از تراکم بالایی برخوردار است. این فرش اغلب در اندازه های کوچک تولید می شود و به صورت قالیچه هستند. نمونه های متراژ بالای این فرش بصورت سفارشی بافت هستند که آنتیک به حساب می آیند.از طرح های معروف و پر طرفدار این فرش، لچک و ترنج، شاه عباسی، ماهی درهم، افشان می باشد.
کلام آخر
فرش های دستباف ایرانی و از آن جمله فرش های دستباف عشایری از گذشته تا به حال زینت بخش بسیاری از دکوراسیون های منازل در سراسر دنیا بوده اند. در صورتی که تمایل به دیدن و آشنایی و خریداری فرش های دستباف را دارید ، با مراجعه به سایت
آراستا و نصب اپلیکیشن آراستا به صورت رایگان ، می توانید، انواع فرش ماشینی و دستباف را در منزل خود بصورت آنلاین پرو کنید.